Preventie

Als er één beroepsgroep is die zich bezighoudt met preventie, dan is het wel de groep verpleegkundigen en verzorgenden en verpleegkundig specialisten. Of het nu gaat om collectieve preventie (denk aan een dementievriendelijke samenleving of het tegengaan van eenzaamheid) of preventie bij een individuele patiënt of cliënt; als zorgprofessional speel je een onmisbare rol.

Preventie is een essentieel onderdeel van de zorg voor een gezonde bevolking en richt zich op het vergroten van de gezondheid, vitaliteit en zelfmanagement. Uit een V&VN-peiling uit 2019, waar zo’n 1.370 verpleegkundigen en verzorgenden aan meededen, blijkt dat bijna alle zorgmedewerkers (96%) preventie een kerntaak vindt binnen hun vak. “Pillen zijn belangrijk, maar leefstijlverandering levert nog veel meer gezondheidswinst op”, aldus een respondent. Toch zegt bijna de helft (45%) niet toe te komen aan deze taak. Als voornaamste reden wordt de tijdsdruk genoemd, gevolgd door het gebrek aan collega’s of onvoldoende deskundigheid binnen de organisatie.

Indeling van preventie

Preventie wordt op twee verschillende manieren ingedeeld, enerzijds naar fase van de behandeling, anderzijds naar risico.

Vormen van preventie naar fase van behandeling
1. Primaire preventie heeft als doel om ziekte te voorkomen door het wegnemen van de oorzaak. De doelgroep is de gezonde bevolking. Denk hierbij aan vaccinaties van zuigelingen en campagnes rondom stoppen met roken. 
2. Secundaire preventie richt zich op mensen met een ziekte in een vroeg stadium , personen die ziek zijn, maar waarbij de ziekte nog niet is gediagnosticeerd. Het doel is om de ziekte vroegtijdig te behandelen, zodat deze geneest of niet verergert. Vroegtijdige opsporing gebeurt door bevolkingsonderzoeken, zoals bijvoorbeeld voor baarmoederhalskanker.
3. Tertiaire preventie richt zich op mensen die al ziek zijn, op patiënten. Het doel is om verergering te voorkomen, mensen de helpende hand bieden om zo zorgafhankelijk mogelijk te worden of te blijven. Het gaat onder andere om het voorkomen van complicaties bij bedlegerigheid (decubitus) en revalidatie na een herseninfarct.

Vormen van preventie naar risico
1. Universele preventie richt zich op de algemene bevolking. Het doel is om bij alle mensen de gezondheid te bevorderen en de kans op het ontstaan van ziekte of risicofactoren te verminderen. Denk hierbij aan de screening van zorgmedewerkers op tuberculose. 
2. Selectieve preventie is gericht op bevolkingsgroepen met een verhoogd risico op ziekten. Het doel is om de gezondheid van specifieke risicogroepen te verbeteren, zoals de griepprik voor ouderen. 
3. Geïndiceerde preventie richt zich op individuen die nog geen gediagnosticeerde ziekte hebben, maar wel beginnende klachten of symptomen. Het doel is om het ontstaan van een ziekte of verdere gezondheidsschade te voorkomen, zoals het stoppen met roken bij  benauwdheidsklachten.
4. Zorggerelateerde preventie is gericht op het ondersteunen van individuen met een ziekte of gezondheidsproblemen. Het doel is om de ziektelast te reduceren, complicaties of co-morbiditeit te voorkomen en de zelfredzaamheid te vergroten. Bijvoorbeeld leefstijladvies bij mensen met hart- en vaatziekten, preventie van decubitus bij ziekenhuisopname van ouderen.

Bekijk op deze afbeelding hoe de twee indelingen zich tot elkaar verhouden.

Wat doet V&VN?

Preventie is een belangrijk aandachtspunt van onze afdelingen.

De effecten van preventie zijn lastig te meten. Dit terwijl preventie onlosmakelijk deel uitmaakt van de beroepsuitoefening van onze beroepsgroepen. In bestuurlijke overleggen pleiten we dan ook voor het belang van tijd en ruimte bij professionals om aandacht te besteden aan preventie en vroeg-signalering. Om de inzet zo tastbaar mogelijk te maken, proberen we bij deze activiteiten zoveel mogelijk aan te sluiten bij de dagelijkse praktijk van onze leden. Daarnaast ondersteunen we vanuit V&VN o.a. de volgende initiatieven:

• V&VN is aangesloten bij deelakkoord Roken (onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord) en meerdere stoppen-met-roken initiatieven.
• V&VN is aangesloten bij de leefstijlcampagne van het ministerie van VWS tijdens de coronacrisis: Maak van leefstijl (ook) onze zorg.
• V&VN is betrokken bij een plan voor toekomstbestendige ouderenzorg.

Wat is jouw rol?

Preventief handelen is bij uitstek een rol die weggelegd is voor verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten, vanuit hun rol als gezondheidsbevorderaar.

Vanuit deze rol ben je bezig met het bevorderen van gezondheid in plaats van genezen. Je beïnvloedt de leefstijl en het gezond gedrag van burgers en patiënten en neemt ook de sociale context en maatschappelijke ontwikkelingen hierin mee. Waarbij altijd de wens van de zorgvrager voorop staat.